عوامل موثر بر نمره گذاری پایانی ارزشیابی های آموزشی در آموزش عالی

ارزشیابی پیشرفت تحصیلی فراگیران به‌عنوان حلقۀ پایانی نظام یادگیری در هر نظام آموزشی و در رشته‌های فنی‌ ـ مهندسی برای تربیت دانش‌آموختگانی کارآمد از اهمیت بسیاری برخوردار است. این پژوهش با هدف شناسایی و تفسیر عوامل مؤثر بر تغییر نمرات استادان در پایان ترم تحصیلی انجام شد. به‌این منظور ابتدا براساس طرحی تفسیری مطالعه‌ای کیفی انجام شد و 22 مصاحبه با استادان رشته‌های فنیـمهندسی دانشگاههای مازندران و گلستان انجام شد. مصاحبه‌ها از طریق روش تحلیل محتوا و کدگذاری باز و محوری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند و به مقوله‌بندی داده‌های گردآوری‌شده پرداخته شد. نتایج نشان داد شش مؤلفۀ مصلحت‌اندیشی، سطحی‌نگری، نجات‌بخشی، رودربایستی، جهت‌گیری سیاسی، و بی‌تفاوتی می‌تواند به‌عنوان عوامل مؤثر بر نمره‌گذاری استادان مشارکت‌کننده در پژوهش شناسایی شود. این مقوله‌ها نشان داد نظام ارزشیابی با تساهل و تسامح برخی از استادان با بی‌معنایی و بی‌عدالتی رو‌به‌رو است. زیرا با تغییر نمره از جانب آنان، نظام ارزشیابی معنای واقعی خود را از دست می‌دهد. سپس با روش زمینه‌یابی به آزمون اطلاعات از طریق پرسش‌نامه پرداخته شد. نمونۀ پژوهش در بخش کمّی شامل 131 عضو هیئت‌علمی رشته‌های فنیـ مهندسی دانشگاههای مازندران و گلستان بود. تحلیل داده‌های کمّی با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی، آزمونt تک‌نمونه‌ای و آزمون w (برای تعیین وزن عوامل) انجام شد. نتایج نشان داد تمام شش مؤلفه بر رفتار نمره‌گذاری استادان تأثیر معناداری دارند. مصلحت‌اندیشی (45/0)،‌ سپس سطحی‌نگری (28/0) و نجات‌بخشی (24/0) به‌ترتیب دارای بیشترین وزن در بین عوامل بودند.